Helicobacter pylori là một trong các vi trùng ở người hiện diện khắp trên thế giới. Từ khi vi trùng được
phát hiện thì quan điểm của các nhà khoa học về định bệnh và điều trị bệnh dạ dày đã thay đổi hoàn toàn
[1][2][3][4][18][19].
75 năm qua kiến thức con người không dừng ở một điểm. Đầu thế kỷ 20, bệnh loét dạ dày-tá tràng được cho là do stress và khẩu phần nên việc điều trị nhằm vào nghỉ ngơi và ăn kiêng.
Về sau, người ta cho rằng dạ dày bị tổn hại là do tăng tiết dịch vị vì thế việc điều trị nhằm vào giảm tiết bằng thuốc kháng dịch vị. Thuốc kháng thụ thể H2 ra đời đem lại kết quả ngoạn mục. Thuốc kháng bơm proton giúp việc điều trị tốt hơn nữa. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa giải quyết được vấn đề tái phát bệnh. Cuối cùng, việc tìm ra Helicobacter pylori mang lại hứa hẹn lâu dài khi xuất hiện quan niệm tiệt trừ vi trùng này [6][7][8][9][10].
Barry Marshall (nhà lâm sàng) và Robin Warren (nhà sinh học) ở Perth, miền Tây Uùc, tìm ra Helicobacter pylori năm 1983 (hình 1, 2) [18]. Mới đầu vi trùng này được gọi là Campylobacter pyloridis vì giống các vi trùng thuộc họ Campylobacter khác như Campylobacter jejuni. Cuối cùng vào năm 1989 từ Helicobacter pylori chính thức được chọn do đặc tính sinh hóa học của vi trùng (hình 3, 4) [18].
Tỷ lệ nhiễm Helicobacter pylori trong cộng đồng người Việt Nam từ 15 đến 75 tuổi là 56 đến 72,5%. LỢI ÍCH CỦA VIỆC TIỆT TRỪ Helicobacter pylori.
Ngày nay người ta biết rõ vi trùng này liên quan mật thiết đến nhiều bệnh ở dạ dày như viêm dạ dày, loét, ung thư và bệnh lymphoma loại MALT (mucosa associated lymphoid tissue), một loại ung thư lymphoma ở dạ dày.
Nếu tiệt trừ Helicobacter pylori thì loét không tái phát, ung thư dạ dày giảm 6-7 lần. Tuy nhiên tiệt trừ vi trùng bằng các phác đồ thuốc luôn luôn là vấn đề gây nhiều tranh cãi từ nhiều năm qua [10][15][17][18][19].
ĐỊNH BỆNH LOÉT DẠ DÀY -TÁTRÀNG
Các phương tiện nhận dạng vi trùng Helicobacter pylori [11][12][13][14] gồm:
Các test xâm hại nghĩa là cần nội soi tiêu hóa trên như:
CLOtest: độ nhạy 98%, độ chính xác 99%
Mô học: độ nhạy 95%, độ chuyên biệt 95%
Cấy vi trùng
Các test không xâm hại như:
Xét nghiệm miễn dịch (Serology): độ nhạy 85-92%
Urea breath test (C13 hoặc C14): độ nhạy 96%, độ chính xác 88%. C13 không có phóng xạ nhưng không dùng cho trẻ con. C14 là chất phóng xạ nên tránh dùng cho phụ nữ có thai.
Xét nghiệm qua hơi thở thường được dùng để theo dõi xem việc tiệt trừ Helicobacter pylori có thành công không.
CLOtest: đây là test được đưa ra thị trường lần tiên bởi Barry Marshall trước khi vi trùng Helicobacter pylori được định danh (lúc này gọi là Campylobacter pylori). CLOtest là viết tắt của cụm từ CLO: Campylobacter Like Organism. Test này dễ dùng và được ưa chuộng tại Việt Nam [14][16][17].
Hình 3: Helicobacter pylori dưới kính hiển vi điện tử. Vi trùng hình que Gram âm (18)
Lamouliatte H và cộng sự [14] đề nghị công thức ở các cơ sở y tế có thể tự pha chế dung dịch này để thay thế CLOtest vì rẻ tiền và có kết quả nhanh:
75 năm qua kiến thức con người không dừng ở một điểm. Đầu thế kỷ 20, bệnh loét dạ dày-tá tràng được cho là do stress và khẩu phần nên việc điều trị nhằm vào nghỉ ngơi và ăn kiêng.
Về sau, người ta cho rằng dạ dày bị tổn hại là do tăng tiết dịch vị vì thế việc điều trị nhằm vào giảm tiết bằng thuốc kháng dịch vị. Thuốc kháng thụ thể H2 ra đời đem lại kết quả ngoạn mục. Thuốc kháng bơm proton giúp việc điều trị tốt hơn nữa. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa giải quyết được vấn đề tái phát bệnh. Cuối cùng, việc tìm ra Helicobacter pylori mang lại hứa hẹn lâu dài khi xuất hiện quan niệm tiệt trừ vi trùng này [6][7][8][9][10].
Barry Marshall (nhà lâm sàng) và Robin Warren (nhà sinh học) ở Perth, miền Tây Uùc, tìm ra Helicobacter pylori năm 1983 (hình 1, 2) [18]. Mới đầu vi trùng này được gọi là Campylobacter pyloridis vì giống các vi trùng thuộc họ Campylobacter khác như Campylobacter jejuni. Cuối cùng vào năm 1989 từ Helicobacter pylori chính thức được chọn do đặc tính sinh hóa học của vi trùng (hình 3, 4) [18].
Tỷ lệ nhiễm Helicobacter pylori trong cộng đồng người Việt Nam từ 15 đến 75 tuổi là 56 đến 72,5%. LỢI ÍCH CỦA VIỆC TIỆT TRỪ Helicobacter pylori.
Ngày nay người ta biết rõ vi trùng này liên quan mật thiết đến nhiều bệnh ở dạ dày như viêm dạ dày, loét, ung thư và bệnh lymphoma loại MALT (mucosa associated lymphoid tissue), một loại ung thư lymphoma ở dạ dày.
Nếu tiệt trừ Helicobacter pylori thì loét không tái phát, ung thư dạ dày giảm 6-7 lần. Tuy nhiên tiệt trừ vi trùng bằng các phác đồ thuốc luôn luôn là vấn đề gây nhiều tranh cãi từ nhiều năm qua [10][15][17][18][19].
ĐỊNH BỆNH LOÉT DẠ DÀY -TÁTRÀNG
Các phương tiện nhận dạng vi trùng Helicobacter pylori [11][12][13][14] gồm:
Các test xâm hại nghĩa là cần nội soi tiêu hóa trên như:
CLOtest: độ nhạy 98%, độ chính xác 99%
Mô học: độ nhạy 95%, độ chuyên biệt 95%
Cấy vi trùng
Các test không xâm hại như:
Xét nghiệm miễn dịch (Serology): độ nhạy 85-92%
Urea breath test (C13 hoặc C14): độ nhạy 96%, độ chính xác 88%. C13 không có phóng xạ nhưng không dùng cho trẻ con. C14 là chất phóng xạ nên tránh dùng cho phụ nữ có thai.
Xét nghiệm qua hơi thở thường được dùng để theo dõi xem việc tiệt trừ Helicobacter pylori có thành công không.
CLOtest: đây là test được đưa ra thị trường lần tiên bởi Barry Marshall trước khi vi trùng Helicobacter pylori được định danh (lúc này gọi là Campylobacter pylori). CLOtest là viết tắt của cụm từ CLO: Campylobacter Like Organism. Test này dễ dùng và được ưa chuộng tại Việt Nam [14][16][17].
Hình 3: Helicobacter pylori dưới kính hiển vi điện tử. Vi trùng hình que Gram âm (18)
Lamouliatte H và cộng sự [14] đề nghị công thức ở các cơ sở y tế có thể tự pha chế dung dịch này để thay thế CLOtest vì rẻ tiền và có kết quả nhanh:
